Rok szkolny 2020/2021, podobnie jak rok poprzedni mijał nam pod znakiem pandemii. Semestr zimowy rozpoczął się stacjonarnie dla większość uczniów i studentów, ale już po miesiącu wszyscy przeszli na naukę zdalną. Dla niektórych było to wybawieniem, a dla innych dużą przeszkodą. Semestr letni również przebiegał zdalnie, jedynie na koniec, po egzaminach maturalnych, licealiści wrócili do szkół, aby stacjonarnie zakończyć rok. Trzeba przyznać, że pomimo doświadczenia w nauce zdalnej, dalej nie zawsze wychodzi ona idealnie i jest skutecznym demotywatorem.
Pandemia i nauka zdalna już chyba na zawsze odmienią nasze postrzeganie szkoły i zdobywania wiedzy. Wiemy, że istnieją alternatywne sposoby dla tradycyjnego nauczania. Nauka zdalna pokazała nam też i uwypukliła jakie błędy popełniane są obecnie w szkolnictwie i jakie wyzwania stoją przed edukacją i oświatą.
Oto kilka przykładów, które naszym zdaniem będą dużym wyzwaniem dla edukacji i oświaty w nadchodzących latach:
⠀
Nauka pod klucz zawsze była zmorą dla uczniów i studentów. Bezsensowne zapamiętywanie bezużytecznych informacji, tylko po to, aby napisać sprawdzian. Tak samo ma się sprawa z maturami i egzaminami ósmoklasity. Podczas przygotowań nauczyciele kładą duży nacisk na to, aby uczeń umiał odpowiedzieć zgodnie z kluczem egzaminacyjnym. Zabija to kreatywność uczniów, nie pozwala im samodzielnie i krytycznie myśleć. W szkole nie liczy się kreatywność, a inteligencja mierzona jest punktami z egzaminów, w których istnieje jedynie jeden lub dwa warianty dobrych odpowiedzi.
Szkoła powinna zmienić system i pozwolić swoim uczniom myśleć kreatywnie i krytycznie oraz wyrażać własne opinie, tam, gdzie jest to możliwe. Powinniśmy przestać programować dzieci i młodzież jak roboty i dać im miejsce na samodzielne działanie i wyróżnianie się z grupy.
⠀
Powiązanym problemem jest zarzut, że szkoła nie przygotowuje ucznia do życia, a jedynie do zaliczenia egzaminów i dostania się na studia. Oczywiście wychowanie i przygotowanie do życia leży w dużej mierze po stronie rodziców, jednak szkoła powinna uczyć bardziej praktycznych rzeczy i rozwiązań problemów. Tyle lat uczymy się matematyki, mamy w szkole średniej podstawy przedsiębiorczości, a dalej wielu Polaków nie jest w stanie wskazać jakie podatki płaci. Tego typu rzeczy powinny być uczony w szkole, zamiast omawiania nikomu niepotrzebnych teorii.
⠀
Kolejnym problemem współczesnej edukacji jest nadmierne skupianie się na jednostce. Większość zadań w szkole jest wyznaczana pojedynczemu uczniowi, który tak też jest oceniany. W rezultacie funkcja socjalizacyjna realizowana jest głównie na przerwach, w świetlicy i po lekcjach. Później wielu uczniów ma problem z pracą w grupie, która jest pożądaną umiejętnością.
Szkoła powinna zachęcać do pracy grupowej, a nie wiecznej rywalizacji i wyścigu szczurów, który w pewnym momencie robi się niezdrowy i może prowadzić do różnych problemów u młodzieży. W przyszłości taki wyścig szczurów zamienia się w pracoholizm i wygranie ponad wszelką cenę. Czy chcemy, żeby tak wyglądało nasze społeczeństwo?
⠀
Częsty problem z którym mierzą się dzisiejsze szkoły to przerzucenie obowiązku wychowania, którego boją się podjąć rodzice. Z drugiej strony rodzice często przyjmują roszczeniową postawę i wymuszają na nauczycielach na przykład stawianie lepszej oceny dziecku.
Problem dla szkoły pojawia się również, gdy w domu dziecko nie jest wysłuchane lub boi się dzielić swoimi emocjami. W takim przypadku potrzebny jest dobry psycholog szkolny, któremu dziecko może zaufać. Obecnie psycholodzy szkolni nie mają dobrej opinii i nie są darzeni zaufaniem. Wsparcie emocjonalne ucznia to coś, nad czym dzisiejsze szkolnictwo musi popracować.
⠀
Uczniom już wcześniej brakowało motywacji, jednak po nauce zdalnej, jest ona w stanie opłakanym. Codzienne przesiadywanie wielu godzin przed komputerem nie sprzyjało chęci do rozwoju, a raczej lenistwu.
Słyszy się dużo głosów. że ocenianie w szkole jest złe, jednak czy jest to prawda? Trzeba w jakiś sposób oceniać uczniów. Ważnym jednak jest, aby nie tylko jedynki i szóstki miały motywować uczniów. Warto wprowadzić nowe systemy motywowania. Assessment, coaching i mentoring powinny wejść do portfolio narzędzi polskiego pedagoga. Tak, aby uczniowie budowali w sobie poczucie własnej wartości, radzili sobie z krytyką i potrafili się doskonalić.